Το ημερολόγιο μιας Καρυάτιδας
Της Βασιλικής Λυμπεροπούλου
8 Νοεμβρίου. Έτος 2014.
Φευ! Βρίσκομαι ακόμη εδώ. Φυλακισμένη στο χρυσό "κλουβί" του
Μουσείου.
Από φροντίδα δεν έχω παράπονο. Με περιποιούνται δεν μπορώ να πω. Κι από θαυμαστές...
Ένα σωρό.
Τόσα χρόνια εκτεθειμένη έχω μάθει να διαβάζω το βλέμμα των επισκεπτών.
Καταλαβαίνω πόσο αρέσω στον καθένα από τον τρόπο που με κοιτάει. Και η αλήθεια
είναι πως στα πρόσωπά τους βλέπω τον θαυμασμό. Δεν με ενδιαφέρει όμως αυτό.
Καθόλου δεν με ενδιαφέρουν οι διάφοροι τουρίστες. Άλλωστε αυτοί δεν μπορούν να
καταλάβουν. Μπορούν μόνο να θαυμάσουν..
Μόνο ένα βλέμμα με συγκινεί. Ένα βλέμμα αλλιώτικο από τα άλλα. Αυτό το
γνώριμο βλέμμα που τόσο λαχταρώ να πέφτει πάνω μου. Το αναγνωρίζω από
χιλιόμετρα μακριά. Ξέρω ότι έρχεται για μένα. Για τους επισκέπτες αυτούς δεν
είμαι ένα ακόμη σημαντικό έκθεμα. Είμαι η πατρίδα τους.
Είναι η πατρίδα μου! Πόσο
λαχταρώ να μάθω τα νέα για τον τόπο μου, τον τόπο όπου γεννήθηκα κ από όπου με
απήγαγαν...
Πόσα θα ήθελα να μάθω... για τις αδερφές μου, για το ναό που κρατούν. Όλες
μαζί στηρίζαμε στα κεφάλια μας την οροφή του Ερέχθειου. Καθόλου δεν μας
βάραινε. Άραγε όταν έφυγα στέκονταν ακόμα αγέρωχες; Μήπως τους φαινόταν βαριά η
οροφή; Λένε πως τα βράδια ακούγεται ο θρήνος τους σε όλη την Αθήνα. Όπως
ακούγεται και ο δικός μου στο μουσείο.
Σαν χθες θυμάμαι την πρώτη μέρα που μας έβαλαν στις θέσεις μας. Μας
θαύμαζαν για την αρτιότητα του σώματος. Τότε, ήμαστε χρωματισμένες. Με τα
χρόνια όμως έφυγαν τα χρώματα.
Κι εμείς είχαμε μείνει έκθαμβες από το τοπίο. Πόσο όμορφη φαινόταν η Αθήνα
από την Ακρόπολη.
Φαντάζομαι σήμερα θα έχει ομορφύνει κι άλλο...
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.
Το σπίτι μας, το Ερέχθειο, ξεκίνησε να χτίζεται το 421 π. Χ. Η Σικελική Εκστρατεία
διέκοψε τις εργασίες που ξανάρχισαν μερικά χρόνια αργότερα (409 π. Χ). Η
αλήθεια είναι πως όταν γεννηθήκαμε δεν ονομαζόμασταν Καρυάτιδες. Για την
ακρίβεια, Καρυάτιδες ονομάζονταν οι Κόρες από τις Καρυές της Σπάρτης που
ξεχώριζαν για τον χορό τους. Εμείς ονομαστήκαμε αργότερα Καρυάτιδες και το
όνομα αυτό επικράτησε.
Με τις αδερφές μου ήμασταν πάντα τόσο απορροφημένες από την αποστολή μας,
που δεν καταλάβαμε πόσο γρήγορα πέρασαν τα χρόνια! Χρόνια όμορφα, ειρηνικά..
Χρόνια που άνθιζαν οι τέχνες και οι... άνθρωποι.
Αλλά και χρόνια δύσκολα. Δεν θα μπορέσω ποτέ να βγάλω από το μυαλό μου τους
πολέμους που είδα με τα μάτια μου. Τότε που κρατούσαμε την οροφή ακόμα πιο
γερά, για να μην γκρεμιστεί από το μίσος του πολέμου. Κρατούσαμε ακόμα πιο γερά
για να μην γκρεμιστεί το θάρρος των πολεμιστών μας.
Το Ερέχθειο, ο ναός που ήταν αφιερωμένος στην Αθηνά και τον Ποσειδώνα
πέρασε αργότερα σε πολλά χέρια. Έγινε εκκλησία κατά τα πρώτα χριστιανικά χρόνια,
αρχοντικό μέγαρο κατά τη Φραγκοκρατία, κατάλυμα για το χαρέμι του φρούραρχου
της Ακρόπολης στην Τουρκοκρατία.
Παρά τις κακουχίες, συνεχίσαμε ακλόνητες την αποστολή μας. Εξακολουθούσαμε
να κρατάμε με θάρρος την οροφή του Ερεχθείου.
Άλλωστε, μπορεί ο καθένας να χρησιμοποιούσε το ναό για διαφορετικούς
σκοπούς, όλοι όμως σέβονταν την ιστορία του.
Ώσπου μια μέρα, το 1779, κατέφθασε στην Ακρόπολη ο λόρδος του Έλγιν, ο
Τόμας Μπρους. Ήταν Βρετανός πρεσβευτής στην Οθωμανική Κωνσταντινούπολη. Με την
ομάδα του, έπεισε την τουρκική τοπική διοίκηση να του επιτρέψουν να μελετήσει
από κοντά τα γλυπτά της Ακρόπολης με το επιχείρημα ότι ήθελε να γνωρίσει ο
ίδιος και οι συμπατριώτες του την ελληνική αρχαιότητα.
Έτσι, το 1802, ξεκίνησε να αποκολλά μερικά από τα μάρμαρα του Παρθενώνα,
του Ναού της Απτέρου Νίκης και από άλλους χώρους της Ακρόπολης. Αντί όμως να
ξεκινήσει τη μελέτη του, εκείνος τα έκλεψε. Τα έβαλε μέσα σε ένα πλοίο και
ξεκίνησαν το ταξίδι.
Οι θεοί φυσικά δεν θα άφηναν ατιμώρητο τον άνθρωπο αυτό για την ύβρη που
διέπραξε. Κοντά στα Κύθηρα, το πλοίο βούλιαξε.
Ένα χρόνο αργότερα, οι συνεργάτες του απήγαγαν εμένα και άλλα γλυπτά. Ταξιδέψαμε
μέχρι την Αγγλία και εκεί συνειδητοποίησα ότι ο λόρδος είχε κλέψει συνολικά 253
γλυπτά!
Τότε, ο λόρδος Βύρων, ο φιλέλληνας
ποιητής έγραψε ποιήματα που επηρέασαν την αγγλική κοινωνία και δυσκόλεψαν τον
Τ. Μπρους (λόρδο του Έλγιν) να πουλήσει τα κλοπιμαία.
Το 1814, δώρισε ένα μεγάλο ρολόι για
την Αθήνα. Όλοι λένε ότι το έκανε επειδή ένιωθε τύψεις ή για να φανεί ως
ευεργέτης του τόπου ή τελικά για να κατευνάσει τα αρνητικά συναισθήματα των
Ελλήνων. Αν ρωτήσετε εμένα, θα σας πω ότι το έκανε για να τον συγχωρήσουν οι
θεοί για την ιερόσυλη πράξη του. Κι αν μπόρεσαν οι άλλοι θεοί να τον
συγχωρήσουν, η Αθηνά και ο Ποσειδώνας έδειξαν πιο αυστηροί για το κακό που
έκανε στο ναό τους. Το 1884, το ρολόι κάηκε από τη μεγάλη πυρκαγιά που ξέσπασε
στην Αθήνα.
Η Βουλή των Κοινοτήτων αποφάσισε το 1816, να δώσει 35.000 λίρες στον Έλγιν
ώστε να μας αγοράσει. Αναρωτηθήκαμε τότε όλοι, αν νομιμοποιείται η κλεψιά και η
κλεπταποδοχή ή τέλος πάντων γιατί αντί να τιμωρηθεί αυτός που έκλεψε,
επιβραβεύεται με ένα τόσο μεγάλο ποσό! Η Μεγάλη Βρετανία είχε όμως την
απάντηση:
«Η Μεγάλη Βρετανία κρατεί αυτά τα μάρμαρα ως παρακαταθήκη μέχρις ότου
της ζητηθούν από τους τωρινούς ή οποιουσδήποτε μελλοντικούς κυρίους της πόλης
των Αθηνών. Μετά από ένα τέτοιο αίτημα αναλαμβάνει χωρίς διατυπώσεις ή
διαπραγματεύσεις να τα επανατοποθετήσει, όσο είναι δυνατόν, στα μέρη απ’ όπου
είχαν αφαιρεθεί. Στο μεταξύ θα φυλάσσονται προσεκτικά στο Βρετανικό Μουσείο».
Και πράγματι, μας φυλάσσουν προσεκτικά.
Αρκεί όμως αυτό;
Έμαθα ότι η Αθήνα μας ζήτησε πίσω. Και ότι ένα
καινούριο μουσείο έχει κατασκευαστεί. Μάλιστα, κρατούν τις θέσεις μας κενές για
την επιστροφή όλων των γλυπτών. Έχω κι εγώ μια θέση δίπλα στις αδερφές μου.
Ξέρω ότι με περιμένουν. Νιώθω τον βουβό τους πόνο για την απώλεια μου.
Ακόμα όμως βρισκόμαστε εδώ. Ακόμα μας
περιποιούνται ξένα χέρια και η καρδιά μας μένει μισή.
Η θέση μου είναι δίπλα στις αδερφές μου. Η θέση
κάθε γλυπτού που κλάπηκε είναι στην Ελλάδα. Πόσο ακόμα θα μας κρατούν
φυλακισμένους;
Έχουν γίνει πολλές προσπάθειες από Έλληνες και ξένους
για να επιστρέψουμε στην πατρίδα μας. Πρόσφατα, συνεργαστήκαμε με τον
μουσικοσυνθέτη και φωτογράφο Ares Καλογερόπουλο,
εμείς και άλλα αγάλματα που φιλοξενούνται σε μουσεία εκτός της Ελλάδας.
Φωτογραφηθήκαμε έχοντας πάντα αγέρωχο βλέμμα και φτιάχτηκε ένα βίντεο με τίτλο:
«Μπορείς να κλέψεις ένα άγαλμα, αλλά όχι την καταγωγή του».
